یکی از محبوب ترین و اصلی ترین بخش های اصلی در موتور خودرو ها یاتاقان می‌باشد. سازندگان متفاوتی با برند های مختلف در سراسر کشور انواع یاتاقان ها را با مشخصات فنی متناسب با خودروهای طراحی شده در کمپانی های کشور ، به بازار عرضه می‌کنند. مصرف کنندگان و علاقه مندان به موضوع یاتاقان ها در علم مهندسی مکانیک خودرو می‌توانند ما را در برسی تمامی جوانب علمی و کاربردی یاتاقان های موتور خودرو همراهی کنند تا بتوانند معتبرترین و با کیفیت ترین نوع محصول یدکی خود را در قالب برند اورجینال انتخاب نمایند در ادامه به برررسی اینکه یاتاقان چیست و علائم خرابی یاتاقان کدام اند؟ می پردازیم باما همراه باشید.

یاتاقان چیست و نحوه عملکرد آن در موتور خودرو 

یاتاقان ها در اصطلاح انگلیسی به معنی برینگ و بصورت شکل نیم دایره مانند و نازک است. معمولا جنس آن ها از فلزاتی چون قلع، سرب، جیوه، گالیم و مقاوم در برابر حرارت و ضربه می‌باشد. در موتور خودرو با بالا و پایین آمدن پیستون ها توسط میل لنگ این حرکات به حرکات چرخشی مبدل می‌شود و جهت کامل شدن حرکت  پیستون به میلنگ و ارتباط  نزدیک میل لنگ با موتور برای ممانعت از خرابی ناشی از این تماس نزدیک از یاتاقان استفاده می‌کنند. در موتور خودرو  یاتاقان ها به کمک روغن در راستای همدیگر و بصورت موازی از اصطکاک بین قطعات و خوردگی آن ها به وسیله تماس مستقیم جلوگیری می‌کند.

یاتاقان ها علاوه بر کم کردن اصطکاک بین میل لنگ و سلیندر، باعث کاهش اصطکاک بین میل لنگ و شاتون نیز می‌گردد. در واقع زمانی که دمای یاتاقان از حد استاندارد حرارتی خود خارج شود فرم اولیه خود را از دست داده و باعث تماس مستقیم بین قطعات میل لنگ با سلیندر یا میل لنگ با شاتون می‌شود و باعث خاموش شدن یا به تق تق افتادن موتور می‌گردد که در این شرایط موتور قادر به عملکرد صحیح نمی‌باشد و در اصطلاح میگویند ماشین یاتاقان زده است.

انواع یاتاقان ها بر اساس عملکرد

 یاتاقان ها میتوانند براساس نوع عملکرد، حرکت یا میزان تحمل بار توسط آنها تقسم بندی شوند و حالا ما میخواهیم انواع یاتاقان ها بر حسب عملکرد را بیان کنیم. این قطعه میتواند حرکتی کره ای، چرخش محور یا مفصلی را داشته باشند که خود دارای حرکات و عملکرد متفاوتی هستند و در سیستم های الکتریکی و موتورهای خودرو و همچنین  دندانپزشکی کاربرد دارند. و انواع یاتاقان ها براساس عملکرد به شرح زیز می‌باشد. 

  • ساده

این نوع یاتاقان خود شامل دو بخش است که یکی از آن ها یاتاقان بوش و دیگری یاتاقان سر محور می‌باشد.به علت وجود  مقداری اصکاک بین دو قطعه دارای طول عمر کم، و در سرعت و دور موتور پایین  کاربرد بیشتری دارد.

  • غلتشی 

این نوع یاتاقان به دلیل ساچمه ها و غلتک های که در ساختمان وجودیشان دارند و با توجه به اینکه این نوع یاتاقان می‌توانند  تخت تاثیر عواملی چون دما و ارتعاش قرار گیرد دارای مقداری زیاد اصطکاک بین دو قطعه است و نسبت به نوع ساده کارایی  نسبتا بیشتری دارد و خود نیز به دو نوع بلبرینگ و رولربرینگ تقسیم بندی می‌شود.

  • لغزشی

با توجه به اینکه تحمل نیرو در این نوع از یاتاقان به وسیله سیال یا گاز می‌باشد؛ بنابراین اصطکاک بین دو قطعه کمتر و نسبت به سایر یاتاقان های دیگر دارای طول عمر بیشتری است و تنها فرسایش آن در ابتدا و انتهای فعالیت می‌باشد. به همین علت نیاز چندانی به مراقبت ندارد.

  • مغناطیسی

در این نوع از یاتاقان تحمل نیرو توسط میدان مغناطیسی تامین می‌شود که در اصطلاحی به  نوع مگنتی نیز معروف است . به دلیل  وجود حداقل اصطکاک و   بیشترین روانکاری بین دو قطعه فلزی، دارای سرعت و طول عمر نامحدود می‌باشد.

  • خمشی

این نوع یاتاقان دارای بیشترین سرعت عمل و بالاترین طول عمر  در بین تمامی یاتاقان براساس عملکرد است. و متناسب با شرایط و مکانی که در آن فعالیت می‌کند دارای کاربرد های مختلفی می‌باشد. و بیشتر در سیستم های هم تراز نوری از این نوع مدل استفاده می‌کنند.

دلایل یاتاقان زدن خودرو

یاتاقان قطعه حساس و کاربردی در عملکرد صحیح موتور خودرو می‌باشد.  لذا با تحت تاثیر قرار گرفتن از هرگونه عوامل محیطی چون روانکاری نکردن و مراقبت نکردن از موتور و نرسیدن روغن به آن میتوانند به یاتاقان شوک وارد کند و باعث خاموش شدن و کاهش شتاب خودرو گردد؛ بنابراین دلایل یاتاقان زدن خودرو به شرح زیر می‌باشد.

  • سرعت و دور موتور بالا

فرض کنید در هنگام رانندگی که  سریعا دور موتور را از 4 به 2 می‌رسانیم در این مواقع یاتاقان این گونه عملکرد موتور را به عنوان شوک دریافت می‌کند و باعث افزایش اصطکاک و خوردگی بین قطعه میل لنگ و سلیندر یا بین میل لنگ و شاتون می‌گردد.

  • گرم شدن بیش از حد موتور

هنگامی که راننده بطور مرتب و برنامه ریزی شده مراقبت و سرویس دهی سیستم های موتور را انجام نمی‌دهد ممکن است به دلایلی بخش هایی چون رادیاتور موتور فرسوده گردد و آب ان کم شود و دمای  موتور افزایش یابد. در این مواقع می‌توانند شرایط یاتاقان زدن موتور را فراهم کند.

  • روغن های نامناسب 

دراین نوع از دلایل یاتاقان زدن موتور خودرو خود میتواند به دو عامل در استفاده از روغن اشاره کرد. که یکی از آن ها مصرف کردن روغن های استاندارد و مرغوب و دیگری زمان به موقع تعویض کردن روغن می‌باشد. چرا که میتواند منجر به روسوب کردن و جرم گرفتن روی قطعات و مسدود شدن مجرای انتقال روغن گردد.

  • خرابی پمپ روغن

در صورت استفاده از روغن های نامناسب و تعویض نکردن به موقع روغن می‌تواند باعث جرم گرفتن قطعات، و مانع از انتقال روغن به پمپ گردد.  دراین مواقع عمل روغن کاری در بخشی از پمپ یا در کل سیستم پمپ مختل می‌شود.  و اصطکاک بین قطعات افزایش می‌بابد و در این هنگام  یاتاقان زدن موتور رخ می‌دهد.

علائم خرابی یاتاقان ها 

در صورتی که هر گونه از علایم زیر دیده و شنیده شود لازم است سریعا موتور خودرو را خاموش کرده و ماشین را جهت تعمیر به تعمیرگاه منتقل کنند.  وگرنه در غیر این صورت  هرگونه سهل انگاری باعث یاتاقان زدن موتور می‌شود.؛ بنابراین علایم یاتاقان زدن در موتور خودرو بیشتر بصورت زیر خود را  نشان می‌دهد.

علائم خرابی یاتاقان ها 

علائم خرابی یاتاقان ها

  • روشن شدن و چشمک زدن چراغ روغن

نشان دادن چنین علامتی در چراغ روغن میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد.  اما با بررسی و کارشناسی کردن موتور توسط فرد صلاحیت دار میتوان بطور یقین گفت که ایراد در یاتاقان موتور می‌باشد.

  •  صدای تق تق موتور

هنگامی که روغن به قطعات بین میل لنگ و شاتون یا بین میل لنگ و سلیندر انتشار پیدا نکند اصطکاک بین قطعات افزایش پیدا می‌کند و ساییدگی و خوردگی بین آن بالا می‌گیرد و بصورت صدای تق تق در موتور خودرو شنیده می‌شود.

باتوجه به اینکه یاتاقان ها نقش مهمی در راستای عملکرد صحیح موتور خودرو ها دارند؛ لذا قطعه‌ای مصرفی با استهلاک بالا می‌باشد انتظار می رود در برابر خوردگی، ضربات و خصوصاً حرارت از مقاومت بهره‌مند باشد که کمپانی آی بی بی سی از با کیفیت ترین مواد اولیه در ساخت یاتاقان استفاده می کند و تولیدات این کمپانی از بازدهی  بی نظیر برخوردار است.

در صورت وارد آمدن فشار بیش‌ازحد به موتور خودرو، استفاده از روغن بی‌کیفیت و عدم تعویض به‌موقع آن، یا ترکیب شدن روغن با آب ممکن است که باعث یاتاقان زدن موتور خودرو شود و تعمیرهای سنگین را به همراه داشته باشد؛ بنابراین باید در انتخاب برند اورجینال و ضمانت کالای اطمینان داشته باشیم.

و در آخر …

در این مطلب با انواع یاتاقان و کاربرد هر کدام استفاده ی آن ها در موتور انواع خودروها، علائم و دلایل خرابی و از همه مهم تر یاتاقان زدن موتور خودرو را بررسی نمودیم و مسلما اهمیت این قطعه برای دارندگان خودرو روشن شده است. بنابراین لازم است که حتما مواردی راکه باعث آسیب رسیدن به یاتاقان می شود را رعایت فرمایید و علاوه بر آن هنگام خرید یاتاقان هم به لازم است که به برند تولیدکننده و جنس محصول حتما دقت کنید.