همان‌طور که می‌دانید فرایند تولید نیرو با انتشار گرما و بالا رفتن دما همراه است که عدم کنترل دما و بالا رفتن دمای موتور خودرو باعث ایجاد مشکل می‌شود که عملکرد سیستم خودرو مختل شده و بعضاً متوقف خواهد شد. به همین دلیل تولیدکنندگان خودرو برای این مجموعه ترموستات یا دماپا را در نظر گرفته‌اند؛ ترموستات درواقع دستگاهی است برای نگه‌داشتن دمای یک سیستم و کنترل آن‌که از حدی معین فراتر نرود. بنابراین ترموستات که در موتور ماشین نیز از قطعات اصلی و مهم است اکنون قصد داریم که ضمن شرح وظایف این قطعه و هم‌چنین بررسی انواع آن علائم خرابی آن، اهمیت و نقش آن را بررسی کنیم با ما همراه باشید…

ترموستات خودرو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

در سیستم صنعت ترموستات یا دماپا را به این صورت تعریف می‌کنند “قطعه‌ای که دمای یک مجموعه را ثابت نگه می‌دارد.”می‌دانید که سیستم خنک‌کننده در روند عملکرد خودرو بسیار حائز اهمیت است که در صورت اختلال در عملکرد آن آسیب‌های جبران‌ناپذیر و جدی به این سیستم وارد می‌شود؛ ترموستات هم از اجزای اصلی خنک‌کننده‌ی خودرو است و اگر به‌طور دقیق‌تر به بررسی ترموستات خودرو بپردازیم باید گفته شود که موتور خودرو دمایی مشخص دارد و در صورت بالا یا پایین رفتن دمای موتور، تأثیر مستقیم بر روغن موتور خواهد داشت به این صورت که بالا رفتن دما موجب رقیق شدن روغن و پایین بودن دمای موتور هم باعث غلظت بیش‌ازحد آن می‌شود که در هر دو حالت روغن خاصیت روان کاری خود را از دست می‌دهد و قطعاً عواقبی سنگین نیز به دنبال خواهد داشت.
ترموستات جهت جلوگیری از داغ شدن موتور خودرو و تعیین مسیر حرکت مایع خنک‌کننده‌ی رادیاتور، در نظر گرفته‌شده است و درنتیجه سیستم موتور خودرو در حالت بهینه ثابت می‌ماند. البته به‌صورت کلی اگر بررسی کنیم دمای بهینه برای خودروهای ایرانی 85 درجه است اما خب بهتر است که دمای بهینه‌ی اتومبیل خود را بدانید چراکه دمای بهینه برای هر خودرو درجه‌ای معین‌شده از کارخانه است.

اجزای ترموستات و ساختار آن به چه صورت است؟

در تعریف ترموستات به این موضوع که ترموستات برای خنک و پایدار شدن دمای موتور کاربرد دارد اشاره کردیم و همان‌طور که می‌دانید ترموستات ماشین دستگاهی است برای سنجش دمای مایع خنک‌کننده‌ی موتور خودرو و برای انجام این امر بین موتور و رادیاتور ماشین قرار می‌گیرد، تا موتور احتراق خودرو در دمای کارآمدتر کار کند. در اصل اگر مایع خنک‌کننده به دمای خاصی برسد ترموستات اجازه می‌دهد که مایع خنک‌کننده به داخل رادیاتور جریان پیدا کند. پس می‌توان ترموستات را به دروازه‌ای تشبیه کرد که جریان مایع خنک‌کننده را از موتور به رادیاتور هدایت می‌کند. در ادامه اشاره می‌کنیم اجزای این قطعه حیاتی عبارت‌اند از؛
  • موم
  • میله
  • سیلندر
  • شیر
  • واشر
  • فنر

اما سؤال اصلی این است که: ترموستات چگونه عمل می‌کند؟ و این اجزا در کنار هم چه نقشی بر عهده دارند؟

ممکن است که فکر کنید که هیچ‌گاه طرز عملکرد آن را ندیده‌اید اما با آزمایشی ساده می‌توانید اقدام به تست ترموستات خودرو نمایید و عملکرد آن را زیر نظر بگیرید.
“ابتدا بایستی ترموستات خودرو را تهیه نمایید ترموستات را در ظرف آب جوش قرار دهید که در این صورت با گرم شدن آب، موم سریعاً ذوب می‌شود و دریچه‌ی ترموستات داخل سیلندر فلزی آن قرارگرفته است و با  آب جوشیده مستقیم در ارتباط است و هم‌چنین در داخل سیلندر یک سوپاپ فنری تعبیه‌شده است که به یک میله متصل می‌باشد.
این را هم‌ میدانیم که موم ترموستات، مذاب (نقطه ذوب از پیش تعیین‌شده دارد یعنی در دمایی خاص از حالت‌جامد به مایع تبدیل می‌شود) است و به‌خودی‌خود حرکت نمی‌کند اما به‌محض اینکه مایع خنک‌کننده‌ی موتور به دمای خاصی رسید و سیلندر آن را حس کرد موم به‌آرامی شروع به ذوب شدن می‌کند درنتیجه به فضای بیشتری نیاز دارد. در این حالت، میله به سمت بیرون هدایت‌شده و به باز کردن شیر سیلندر کمک می‌کند و بستر جریان مایع خنک‌کننده را فراهم می‌کند. تا دمای مایع خنک‌کننده به دمای استاندارد برسد و در این صورت دوباره آب‌خنک شده را به سمت رادیاتور هدایت می‌کند.”
بنابراین نتیجه می‌گیریم که ترموستات دارای طراحی پاسخ متناسب است یعنی دمای مایع خنک‌کننده‌ی خودرو تعیین می‌کند که ترموستات چقدر باز یا بسته شود و اگر ترموستات را حذف کنید دمای موتور به‌طور غیرمعمولی بالا خواهد رفت.

علائم خرابی ترموستات

همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم ترموستات بین رادیاتور و موتور خودرو قرار می‌گیرد و خراب شدن آن می‌تواند تهدیدی جدی برای کل سیستم خنک‌کننده‌ی موتور خودرو باشد. لازم به ذکر است که ترموستات خودرو نیز قطعه‌ای مصرفی است که بعد از عمر مفید آن بایستی تعویض گردد که به‌طور تقریبی عمر مفید آن 50 هزار کیلومتر تقریباً به مدت یک سال می‌باشد و بعد از گذشت این مدت لازم است تعویض گردد.
چنانکه ترموستات اتومبیل شما خراب‌شده است علائم آن به این صورت است که در ابتدا، ترموستات در حالت باز گیر می‌کند دمای مایع خنک‌کننده و درنتیجه موتور، از حد استاندارد کمتر می‌شود که ممکن است خودرو متوقف شود. هم‌چنین می‌تواند منجر به کاهش گرانروی روغن موتور، فرسودگی قطعات خودرو و مصرف سوخت بیشتر شود.
حالت دیگر خراب شدن ترموستات عبارت است از بسته شدن آن‌که در این حالت هم با گرمای بیش‌ازحد موتور مواجه خواهید شد.
نشت مایع خنک‌کننده یا آب از زیر خودرو، کاهش غلظت روغن موتور، افزایش مصرف روغن موتور، بالا رفتن پیش از حد دمای موتور حتی جوش آوردن آن بلافاصله پس از روشن کردن نیز از دیگر علائم خرابی ترموستات می‌باشند.

عوامل خرابی ترموستات خودرو

در اصل ترموستات عمر بالایی دارد و معمولاً هم عوامل کمی بر خرابی آن تأثیر خواهند داشت اما این نکته واضح است که جنس بدنه‌ی ترموستات و مرغوب بودن آن که در برابر فشار و زنگ‌زدگی مقاوم باشد نقشی مستقیم بر طول عمر این قطعه خواهد داشت، که در این صورت برای خرید بهترین ترموستات بایستی به فروشگاه‌های معتبر مراجعه نموده و برندهای باکیفیت را خریداری نمایید. چراکه از بارزترین و مهم‌ترین عوامل خرابی این قطعه به فرسوده بودن بدنه و نامرغوب بودن جنس بدنه‌ی آن می‌توان اشاره کرد زیرا خیلی سریع در معرف زنگ زدگی و خراب شدن قرار خواهد گرفت.

انواع ترموستات خودرو

  • ترموستات الکترومکانیکی: این نوع ترموستات دارای دو نوع حسگر مکانیکی است که باز و بسته شدن سوپاپ آن توسط رابط مکانیکی صورت می‌گیرد؛ به صورتی که  سیگنال‌های حسگرهای ترموستات به میکرو سوییچ مدار الکتریکی ترموستات فرستاده می‌شود و درنتیجه رابط مکانیکی را به حالت فعال یا غیرفعال درآورده و درنتیجه سوپاپ باز یا بسته می‌شود. لازم به ذکر است که ترموستات الکترومکانیکی بر اساس این حسگرها به دو نوع مویین یا بایماتال تقسیم می‌شوند.
  • ترموستات الکترونیکی: در این نوع ترموستات حسگرهای سنجش دما، تغییرات دمای موتور را به‌صورت جریان الکتریکی به یک رله‌ی مینیاتوری ارسال می‌کنند که این رله کنترل سوپاپ را بر عهده دارد و بر اساس سیگنال‌های دریافتی باز و بسته شدن آن را تنظیم می‌کند.
  • ترموستات فانوسی: ضمن بررسی عملکرد ترموستات فانوسی باید گفته شود که استفاده از این ترموستات مکانیکی درگذشته مرسوم بود. این ترموستات در محفظه‌ی خود دارای الکل بود و انبساط و انقباض الکل منجر به واکنش پیستون و تغییر حالت سوپاپ می‌شود که عدم دقت کافی در الکل و امکان تنظیم دقیق حساسیت دمایی آن جدای از اینکه الکل در کنار موتور خودرو خطراتی به دنبال داشت، عدم واکنش سریع الکل به تغییرات از دلایل منسوخ شدن استفاده از این ترموستات می‌باشد.
  • ترموستات مومی: این نوع ترموستات در محفظه‌ی خود موم مخصوص و حساس به دما را دارد که انبساط و انقباض آن باز و بسته شدن سوپاپ ترموستات را کنترل می‌کند. باید گفته شود که حساسیت دمایی موم این نوع ترموستات، توسط تولیدکننده‌ی خودرو با توجه به دمای بهینه برای موتور خودرو در نظر گرفته می‌شود.

آموزش تعویض ترموستات پراید

اگر واقع‌بینانه این موضوع را بررسی کنیم باید گفته شود که عمل چندان سختی نیست و نیاز به تخصصی خاص هم ندارد. بنابراین از هزینه‌ی تعویض ترموستات پراید هم در امان خواهید بود که برای درک بهتر مسئله خودرو پراید را به‌عنوان‌مثال انتخاب کرده‌ایم و با تشریح کامل مراحل آن روش تعویض این قطعه‌ی حیاتی را به شما آموزش خواهیم داد.
زمانی که موتور خودروی شما سرد است کاپوت را بازکنید ترموستات دقیقاً در قسمت راننده و روی سر سیلندر قرارگرفته است. برای جدا کردن ترموستات پراید بایستی ابتدا بست های شیلنگ‌های خروجی را از ترموستات پراید جدا کرده و سپس پیچ‌های آن را بازکنید. در این مرحله ترموستات جدید را آماده کرده، دمای نوشته‌شده بر روی آن را دوباره جهت پیشگیری از پیش آمدن اشتباه چک کنید و سپس آن را به شیوه‌ی ترموستاتی که جدا کردید نصب کنید. البته دقت کنید که پیچ‌های اطراف آن را بیش‌ازحد سفت نکنید تا با شکستن و ترک خوردن آن مواجه نشوید.

سخن آخر…

همان‌طور که در این مطلب با ما همراه بودید و خواندید تمامی موارد مربوط به ترموستات خودرو را اینکه چگونه بفهمیم ترموستات خودرو خراب است؟ تولیدکنندگان ترموستات خودرو چه شرکت‌هایی هستند؟ ترموستات چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ و حتی نحوه‌ی تعویض ترموستات را هم بررسی کردیم که خودتان با کمترین دردسر و صرف کمترین مدت‌زمان این امر را انجام دهید. که البته با نوشتن نظرات سازنده‌تان و اضافه کردن نکاتی در کامنت سپاسگزار شما خواهیم بود و این مقاله را کامل‌تر نمایید.
در اختیار داشتن این اطلاعات می تواند به خریداران گرامی جهت خرید انواع ترموستات، ترموستات پراید، ترموستات پژو پارس، سمند و… کمک کند. علاوه بر آن با مراجعه به معتبرترین مرکز خرید فروش انواع لوازم یدکی خودرو می توانید به مرکز خرید آنلاین ماشین پلاس مراجعه کنید و با بررسی لیست قیمت انواع ترموستات ماشین هوشمندانه و بدون دغدغه خرید اینترنتی امن را تجربه نمایید.

.