گیربکس اتوماتیک و هر آنچه که بهتر است در مورد آن بدانید

در تمام وسایل نقلیه به دلیل محدود بودن دور و توان مولد قدرت (موتور خودرو، پای دوچرخه‌سوار و …) برای بهره‌وری بهتر و تطابق بیشتر با شرایط محیطی و کاری نیاز است که این محدودیت را با شرایط متناسب کرد، به همین دلیل ابزاری همچون جعبه‌دنده اختراع شد. در خودروهای امروزی نیز جعبه‌دنده‌های متنوعی وجود دارند که دارای تفاوت‌های اساسی باهم هستند. عمده تفاوتی که برای کاربر ملموس است قابلیت تعویض دنده خودکار (اتوماتیک) یا به‌صورت دستی است.

شاید در نگاه اول تفاوتی بین انواع گیربکس اتوماتیک دیده نشود به این دلیل که رابط کاربری بیشتر آن‌ها مشابه است. اما باید خاطرنشان شد که ازلحاظ فنی و کاری دارای تفاوت‌های بسیاری هستند. در این مقاله سعی شده است با هر یک از انواع رایج گیربکس اتوماتیک که بر روی محصولات مورداستفاده در داخل کشور قرار دارند آشنایی نسبی پیدا کنیم. در ادامه نگاهی به اولین گیربکس‌های اتومات نگاهی خواهیم انداخت سپس بیشتر در مورد رایج‌ترین نوع گیربکس که به گیربکس هیدروماتیک (AT) معروف است سخن خواهیم گفت، در ادامه نیز به انواع گیربکس اتومات شامل سیستم انتقال قدرت متغیر پیوسته (CVT)، سیستم انتقال قدرت دو کلاچه (DCT) و سیستم انتقال قدرت دستی اتوماتیک (AMT) اشاره می‌کنیم. در انتها نیز مقایسه‌ای در بین این گیربکس‌ها انجام خواهیم داد و به نتیجه‌گیری کلی که به انتخاب بهتر گیربکس اتومات بیانجامد می‌رسیم. با ما همراه باشید ؛)

گیربکس اتوماتیک AT

گیربکس‌های اتوماتیک هیدرولیکی که با نام‌هایی همچون گیربکس هیدروماتیک و یا AT نیز مشهور است، رایج‌ترین نوع گیربکس نصب‌شده بر روی خودروهای موجود در داخل کشور است. در این نوع گیربکس از چرخ‌دنده‌های سیاره استفاده می‌شود. برای به دست آوردن ضریب دنده‌های دلخواه با تغییر حالت محرک، متحرک و یا ثابت بودن هر یک از چرخ‌دنده‌های مجموعه سیاره‌ای می‌توان ضریب دنده متفاوتی به دست آورد. جهت این تغییر حالت‌ها از کلاچ‌ها و ترمزها استفاده می‌شود که این عملگرها به‌وسیله فشار روغنی که اویل پمپ گیربکس ایجاد می‌کند کار می‌کنند و به‌وسیله سلونوئیدهای برقی مسیر روغن کنترل می‌شود. لازم به ذکر است که نمونه‌های قدیمی‌تر گیربکس‌های هیدروماتیک سه سرعته بودند که معمولاً بر روی خودروهای آمریکایی دهه چهل، پنجاه و شصت شمسی قرار داشتند، با پیشرفت تکنولوژی گیربکس‌های چهار سرعته جای گیربکس‌های قدیمی‌تر را گرفته و در ادامه نیز گیربکس‌های پنج و شش سرعته وارد بازار شدند البته گیربکس‌های هیدرولیکی تا به امروز پیشرفت بیشتری کرده و تا 10 ضریب دنده نیز می‌توان از آن‌ها گرفت اما عرف بازار بیشتر تا گیربکس‌های شش سرعته است.

گیربکس اتوماتیک CVT

گیربکس اتوماتیک متغیر پیوسته (CVT) پس از گیربکس‌ها AT بیشترین استفاده را دارند که با ورود خودروهای چینی به بازار کشور بر تعداد کاربران این نوع گیربکس افزوده شد. این نوع گیربکس قابلیت این را دارد که بازه بی‌نهایتی از نسبت‌های مختلف ضریب دنده را در اختیار راننده قرار دهد و همچنین به دلیل اینکه به‌جای چرخ‌دنده‌ها برای به دست آوردن ضرایب مختلف دنده از دو عدد پولی و تسمه یا زنجیر استفاده می‌شود تعویض دنده بسیار نرم و روان انجام می‌پذیرد و سرنشینان خودرو تعویض دنده را احساس نمی‌کنند.

گیربکس اتوماتیک DCT

گیربکس‌های اتوماتیک دو کلاچه (DCT) مکانیزم تعویض دنده مشابه گیربکس‌های دنده دستی را دارد اما با این تفاوت که از دو کلاچ متفاوت برای دنده‌های فرد و زوج استفاده‌شده است به این صورت که هر کلاچ به یک شفت ورودی وصل است و این مکانیزم باعث می‌شود دنده‌های پیاپی همیشه آماده تعویض دنده باشند و به همین دلیل سرعت تعویض دنده در این نوع گیربکس بسیار بیشتر از انواع دیگر گیربکس است.

گیربکس اتوماتیک AMT

این نوع گیربکس اتوماتیک همان گیربکس دنده دستی است با این تفاوت که به‌جای راننده یک سیستم الکترونیکی – مکانیکی عمل گرفتن کلاچ و تعویض دنده را انجام می‌دهد.

مقایسه و نتیجه‌گیری

همان‌طور که اشاره شد تعداد زیادی از انواع گیربکس اتوماتیک در بازار وجود دارد که هر یک برای مقاصد خاصی می‌تواند مفید باشد و هرکدام نیز معایب و مزایای مخصوص به خود دارد. گیربکس‌های AT رنج وسیعی از خودروها را پوشش می‌دهند و بسته به شرکت سازنده و طراحی و کیفیت ساختشان دارای کیفیت‌های متفاوتی هستند. در این گیربکس‌ها از روغن گیربکس اتوماتیک که نوعی روغن هیدرولیک است استفاده می‌شود. گیربکس‌های CVT در مدل‌های ژاپنی همچون میتسوبیشی از کیفیت مطلوبی برخوردار است اما در خودروهای چینی نباید انتظار بالایی از آن‌ها داشت و فقط می‌توانند برای رانندگی‌های آرام و شهری انتخاب مناسبی باشند شایان ذکر است که این نوع گیربکس نیز روغن مخصوص به خود را دارد. گیربکس‌های DCT نیز بیشتر در خودروهای اسپرت کاربرد دارند و می‌توان گفت یکی از بهترین انتخاب‌های موجود هستند به این دلیل که از سادگی و قابلیت اطمینان گیربکس دنده دستی برخوردار است درعین‌حال که اتوماتیک هم هست و از سرعت عمل بالایی نیز بهره می‌برد. در انتهای این لیست هم گیربکس‌های AMT قرار دارند که کمی بیشتر از گیربکس‌های دنده دستی نیاز به مراقبت دارند و هزینه نگهداری پایین هم از مزایای این گیربکس است. بسیار محدود مورداستفاده قرارگرفته‌اند و نباید انتظار گیربکسی ایده آل را از آن‌ها داشت.

در کل اگر سبک خاصی از رانندگی ندارید فرق آن‌چنانی در انتخاب گیربکس برایتان وجود ندارد، اما دانستن نکات ذکرشده در بالا تا حدودی می‌تواند در انتخاب خودروی اتوماتیکی که قصد خرید آن را دارید کمکتان کند. ما را با نوشتن نظرات و انتقاداتتان در ادامه راه یاری کنید.